Azerbaycan’a İlk Ziyaretim
4- 9 Eylül 2000
“Dünya Türk Gençleri Birliği Kurultayı”
Dr. Şemsettin KÜZECİ
Azerbaycan’a Yolculuk
Irak Türkmen Cephesi Türkiye Temsilciliğinden Basın- Yayın ve Kültür İşlerinden sorumlu olarak, 10. Türk Dünyası Gençlik Günleri ve Kurultayı’na katılmak için dört Türkmen öğrenci ile birlikte, dava arkadaşım Güçlü Demirci’nin önerisi üzerine, dönemin ITC Türkiye temsilcisi Dr. Mustafa Ziya kardeşim tarafından görevlendirildim. Heyet başkanı olarak Azerbaycan’da yabancılık çekmeyeceğimizi biliyorduk. Azerbaycan’da edebiyat, kültür ve sanat alanındaki aydın kesim, bizleri hem soyadımızdan hem de Yurt Gazetesi’ndeki şiir ve yazılarımızdan tanıyorlardı. Böylece ilk ziyaretimizi Türkmen öğrencilerimiz Ömer Türkmenoğlu, Murat Ziya, Soran İlhanlı ve Orhan Ağaoğlu ile birlikte yaptık. Ankara’dan heyecanla yola çıkarak kendimizi Bakü’de bulduk.
Irak Türkmen Heyeti 10. Dünya Türk Gençleri Kurultayı
Ankara Türk Ocakları tarafından organize edilen ve Dünya Türk Gençleri Birliği tarafından düzenlenen 10. Türk Dünyası Gençlik Günleri ve Kurultay, 4- 11 Eylül 2000 tarihleri arasında Azerbaycan’ın başkenti Bakü şehri Gülistan Seray’ında düzenlendi. Kurultaya Irak Türkmenlerini temsilen Türkmeneli heyeti adına beş delegeden oluşan bir heyet katıldı. Açılış töreninde Irak Türkmen heyeti adına heyet başkanı olarak kısa bir konuşma yaptım. Azerbaycan Devlet Başkanı Haydar Aliyev’e, Spor ve Gençlik Bakanı Ebülfez Qarayev’e, Azerbaycan Milletvekili Şair Zelimxan Yaqub’a ve Azerbaycan Devlet TV ve Radyosu’nun Genel Başkanı Nizami Xudayev’e, Irak Türkmen Cephesi’nin plaketlerini takdim ettik. Kurultaya katılan heyet başkanları ile birlikte Azerbaycan Millî Meclis Başkan Yardımcısı Yaşar Qarayev’i, Başbakan Yardımcısı Elçin Efendiyev ve TÜSAT Başkanı Ekrem Duran’ı ziyarette bulunduk. Kurultay katılımcıları toplu olarak Qarabağ Şehitliğine siyah çelenk bıraktık.
Öte yandan kurultay esnasında, vefatının 40. Gününe tesadüf eden Azerbaycan Eski Devlet Başkanı Ebülfeyz Elçibey’in mezarını bazı delegelerle birlikte ziyaret ederek Türk bayrağı bıraktık. Azadlık Meydanı, Ateşgâh Abidesi de ziyaret edilen mekânlar arasında yer aldı. Kurultay boyunca Azerbaycan’ın çeşitli mekânlarında Irak Türkmen Cephesi’ni, Türkmenlerin medeniyetini, daha doğrusu Türkmen varlığını tanıtan çok sayıda eşantiyon ve Türkmen gazete, dergi, çeşitli broşür ve Türkmen Cephesi’nin logosunu taşıyan anahtarlık, çakmak, kalem, bayrak, dosya, defter gibi malzemeleri dağıttık.
Azerbaycan ve Irak Türkmenlerinin Tanıtım Gecesi
Kurultay faaliyetleri çerçevesinde Irak Türkmeneli’nin tanıtım gecesi düzenlendi. Gecede Ömer Türkmenoğlu, Orhan Ağaoğlu ve Şemsettin Küzeci tarafından yaklaşık bir saat boyunca şiirler, türküler ve şarkılar sunuldu. Konser sırasında Türkmeneli ile ilgili kısa kısa bilgiler de seyircilere aktarıldı.
Azerbaycan’da Irak’ta Türk Varlığı Resim Sergisi
“Irak’ta Türk Varlığı” adı altında bir resim sergisi, Türkmeneli heyetince düzenlendi. Sergi, TÜRKSOY Genel Sekreteri aynı zamanda Azerbaycan Kültür Bakanı olan Polat Bülbüloğlu ve Türkiye’nin Azerbaycan Büyükelçisi tarafından açıldı.
Sergimiz Türk dünyası katılımcıları, Azerbaycan halkı ve basını tarafından büyük bir ilgi gördü ve beğeni kazandı. “Türk Dünyasında Entegrasyon, Mevcut Durum ve Perspektifler” başlığı altında Bakü Devlet Üniversitesi’nde bir konferans düzenlendi. Konferansa Türkmeneli heyetimiz de katıldı. Konferans sonrası Bakü Devlet Üniversitesi’nin kütüphanesinde çeşitli Türkmen yayınlarını takdim ettik.
Irak Türkmenleri Azerbaycan Devlet TV ve Radyosunda
Azerbaycan Devlet Radyosu İnce Sanat Bölümü’nde sunucu Rübaba Rizayeva’nın hazırlayıp sunduğu programa, Irak Türkmen heyeti olarak katıldık. Programda Irak’ta Türkmen kültürü ve sanatından örnekler sunuldu. Daha sonra, kendisiyle 1994 yılında Kerkük’te tanıştığımız bugün dünyasını değiştiren Maile Xanım tarafından hazırlanan ve Zernişan Xanım tarafından sunulan Turan Programı’na bendeniz Ş. Küzeci, heyet başkanı olarak katıldım.
Azerbaycan’da “Iraq-Türkman Ocağı”
Azerbaycan’ın usta kalemi ve Kerkük Sevdalısı Profesör Gazanfer Paşayev’in kendi imkânlarıyla Bakü İçeri Şehir’de kurmuş olduğu “Iraq- Türkman Ocağı” nı gazeteci yazar Kemal Çapraz ile bendeniz Şemsettin Küzeci ziyaret edip onlarca kitap ve Türkmen Cephesi’nin çeşitli yayınlarını Türkmen Ocağa sunduk. Aynı zamanda Bakü Devlet Üniversitesi’nin kütüphanesine de çeşitli Türkmen yayınlarını takdim ettik. Irak Türkmenleri ile ilgili yayanları Bakü’de görünce içimi bir mutluluk sardı. Rahmetli Kemal Çapraz kardeşimle birbirimize sarılarak mutluluğumuzu ifade etmeye çalıştık. Gazanfer Paşayev Hoca’ya binlerce kez teşekkür ve dualar ettik.
Dünya Genç Türk Yazarlar Birliği Kongresi
Dünya Türk Gençleri Birliğinin kurultayı çerçevesinde gerçekleşen “Dünya Genç Türk Yazarlar Birliğinin Kongresi” yapıldı. Dünya Genç Türk Yazarlar Birliğinin Başkanı Ekber Qoşalı kardeşim, “Kurultayı öncesi size bir görev versek kabul edip yapar mısınız?” demişti. Kongrede bendeniz Şemsettin Küzeci’ye, Başkan Yardımcılığı ve Uluslararası Genel Koordinatör görevi teklifi sunuldu. Genel kurul bizi oy birliğiyle Dünya Genç Yazarlar Birliğinin Başkan Yardımcısı ve Uluslararası Genel Koordinatör görevine seçti.
Teşekkür konuşmamızdan sonra Türkiye ve Irak-Türkmeneli bölgesinde DGTYB’nin şubelerinin açılmasını gündeme getirdik. Kurul tarafından olumlu karşılanarak, oybirliği ile kabul edildi ve yetkili kılındık. Türkiye’de 15 yıl boyunca DGTYB’nin Türkiye Şubesi başkanı olarak görev yaptım. Ayrıca Irak Türkmeneli Şubesi’nin de hâlâ sorumluluğunu yürütmekteyim.
Irak Türkmenlerinin Kurultay Komisyonlara Resmî Müracaatları
Irak Türklerinin önce genel olarak tarih, yerleşim, din, nüfus, kültür ve siyasî mücadeleleri ile ilgili, özellikle de Kuzey Irak’taki Türkmenlerle ilgili teknik bilgiler verildi. Konuşmamızda özetle şu konulara vurgu yaptım:
“Irak Türkleri olarak, Irak’ın toprak bütünlüğünden yanayız ve herhangi bir bölünme Türkmenlerin politikasında bugüne kadar söz konusu olmamıştır ve olmayacaktır. Irak devleti içinde ve dışında yaşayan Irak Türklerinin millî, demokratik, hürriyetçi, birlik ve beraberlik içinde hukukî, siyasî idarî, kültürel ve malî bütün haklarını eşitlik esasları dâhilinde elde etmek istiyoruz. Irak topraklarında yaşayan etnik gruplarla birlikte, ırk din, dil ve mezhep ayrımı yapmaksızın birlik ve beraberlik içinde millî hususiyetlerimizi kaybetmeksizin eşit haklara sahip olarak insan hakları ihlallerine maruz kalmadan insanca, özgürce yaşamak istiyoruz. Irak rejiminin, Türkmenlere uyguladığı baskı, zorunlu göç, gayrimenkullerin gaspı, asimilasyon, keyfi tutuklamalar ve tutukluların akıbetlerinin belirsizliği, işkence ve idam gibi insanlık dışı muameleleri şiddetle kınar ve Irak devletine demokratik bir rejimin gelmesini dileriz.”
Kurultayda Irak Türklerinin karşılaştığı sıkıntılar ile ilgili olarak aydınlatıcı bilgiler sunduk. Kurultayda heyet başkanı olarak yaptığım konuşmada meselelerimizi detaylı olarak anlattım:
“Bilindiği gibi Irak topraklarında 3 milyona yakın Türkmen yaşamaktadır. Türkmenler çoğunluk olarak Irak yönetiminin kontrolü altında olan Kerkük ve Musul vilayetlerinde hayat mücadelesi veriyorlar. Diğerleri ise Güvenlik Bölgesi denilen Kuzey Irak’ta özü Türk, sözü Türk, tarihi kalesiyle tanınan Türkmen şehri Erbil’de yaşamaktadırlar. Tarih boyunca Irak’taki Türkmenler çeşitli baskılar altında diğer kardeşleri ile yaşam mücadelesi verip zor günler geçirmektedirler.
BM, ABD ve İngiltere tarafından çizilen Güvenlik Bölgesi’nde yaşayan Türkmenlerin can güvenlikleri büyük bir tehlike içindedir. Çünkü Türkmenlerin yaşadıkları bölgeye hâkim olan KDP ve güçleri Türkmenlere karşı çeşitli asimilasyon ve insan hakları ihlalleri uygulamaktadır. Bu uygulamalar aynı kaderi paylaşan halkları tedirgin ve rahatsız etmektedir. Bölge, giderek huzursuzluğa ve güvensizliğe sürüklenmektedir. Musul ve Kerkük’te yaşayan Türkmenler ise Irak yönetiminin özellikle de son günlerdeki insan hakları ihlallerini arttırmış, Kerkük ve diğer Türkmeneli bölgelerini Araplaştırmaya var gücüyle çaba harcamaktadır. Örneğin, son zamanlarda Türkmeneli bölgelerinde Filistinlileri yerleştirme projesini gerçekleştirmeye başlamıştır. Zaman geçtikçe o bölgedeki Türkmenleri kuzeye ve güneye zorla göç ettirmektedir.
Başta BM, ABD, AB ve diğer dünya insan hakları örgütleri ve özellikle de iki yüz elli milyonu aşkın Türk dünyasını bu olaylara karşı Türkmenlere destek verip, Irak Türklerine sahip çıkmalarını talep ediyoruz.”
Kurultay’dan Önemli Notlar:
1. Dünya Türk Gençleri Birliğine Irak Türklerini temsilen iki teşkilatımız, Irak Türkleri Derneği ve Irak Türk Gençliği Yüksek Koordinasyon Heyeti üyedir. Bu iki teşkilat adına Türkmeneli delegasyonu olarak kurultaya katıldık.
2. Kurultayda iki teşkilatımızın unvanlarına Cephenin adını eklemek istedim: Irak Türkmen Cephesi ve Türkmeneli Gençlik Teşkilatları: A- Irak Türkleri Derneği. B- Irak Türk Gençliği Yüksek Koordinasyon Heyeti. Olarak geçmesini çok arzu ettik. Tek amacım birlik ve beraberlik içinde her iki teşkilatın bulunması idi. Ne yazık ki iki teşkilatı temsil eden ve benden daha önce kurultaya katılan Soran İlhanlı ve Murat Ziya bu önerimi kabullenmediler. Ben de heyetin uyumunu bozmamak için ve birlik ve beraberliğimizin gerçekleşmesi için önerimi askıya aldım.
Azerbaycan’a gitmeden önce Türkmen Cephesi Türkiye Temsilciliğinde, Sayın Dr. Mustafa Ziya’nın başkanlığında yapılan toplantıda, bir önemli noktaya değinildi.
O da Mayıs 2001 yılında yapılacak olan Teşkilat başkanlarının toplantısının ev sahipliğini size teklif edilirse reddetmeyin ve istemeyi unutmayın, çünkü bu toplantının Kuzey Irak’ta yapılmasında Türkmen davasına ve özellikle de Türkmen gencine büyük yararı olabilir. Biz de o noktaya dayanarak Dünya Türk Gençleri Birliği’nin Kurultayı’nda birçok başkanın teklifini kırmayarak resmen ev sahipliğini kabul ettik. Kurultayın gelecek dönem teşkilat başkanları toplantısının Türkmeneli’nde yapılmasına oy birliğiyle karar verildi. Ancak bölgedeki siyasî gelişmelerden dolayı toplantı Kuzey Irak’ta yapılamadı. Türkmeneli delegasyonu olarak üzülerek resmî özür mektubu takdim ettik.
3. Azerbaycan Kültür Bakanı Polat Bülbüloğlu ile yapmış olduğumuz temaslar neticesinde TÜRKSOY kültürel faaliyetlerine Irak Türkmenlerinin de davet edilmesinin sözünü aldık.
4. Türkmeneli heyeti olarak tüm heyetler arasında düzenli, disiplinli ve en aktif heyet unvanını kazandık. Öneriler:
- Kurultaya katılan Türkmeneli heyeti her tarafın beğenisini kazandı. Dolayısıyla, ITCTT koordine ve kontrolünün bu gibi çalışmalarda devam etmesi uygun görüldü.
- DTGB Liderler Toplantısı’nın şartlar müsait olduğu takdirde Erbil`de veya Süleymaniye’de yapılaması, Türkmen davasının tanıtımı açısından faydalı olacağı ve bölgedeki gençlere yüksek moral vereceği düşünüldü.
- Türkiye ve yurt dışında yaşayan tüm Türkmen gençlerini daha aktif bir şekilde değerlendirmek ve dava yönünde eğitmenin önemi bir kere daha ortaya çıkmış bulunmaktadır. Yapılan söz konusu faaliyet gibi münasebetlere, aynı şekilde katılmamın, önceden hazırlık çalışmaları yapılmasının yararlı koordinenin önemli olduğu ve bir toparlanmanın zamanı geldiği düşünüldü.
- Türk Cumhuriyetleri ve toplulukları ile sürekli temasta bulunmak, münasebetlerine katılmak, ziyaretler düzenlemek ve davamızı tanıtamaya, yapılması gereken bir çalışma olduğu düşüncesini kabul ettirdik.
- Türkmen davasını ileriye götürmek ve birlik ve beraberlik içinde uyumlu hareket etmek biz gençlerin görevidir, hem de mukaddes bir görev olduğuna inanıyorum. Bu noktadan yola çıkarak ilgili makamlara, gençlere daha fazla önem verilmesinin yararlı olduğu kanaatlerimizi kabul ettirdik.
- İlgili makamın çizdiği politikalar doğrultusunda Türkiye ve Avrupa’da yaşan gençler için bir teşkilatın kurulmasını kurultaya saygıyla arz ettik.
Böylece Azerbaycan’a ilk ziyaretimizi yapmış olduk. Bu seyahatimiz neticesinde Irak Türkmenleri ile Azerbaycan arasındaki edebî ve medenî ilişkilerin daha da ileri seviyede olduğunu gördük. Bu seyahatimizi bir ilk adım olarak tarihe not düştük. Bizden önceki dava arkadaşlarımız bu ilişkileri başlatırken, elbette birilerinin de bu ilişkilerin devamını getireceğini düşünmüşlerdir. Bu bağlamda kollarımızı sıvadık. “Ya Allah Bismillah dedik.”
