Kerkük Türkmen Basın Bayramı Ankara’da Kutlandı
Dr. Şemsettin Küzeci
Osmanlı döneminde Kerkük’te yayınlanan İlk Türk gazetesi Havadistir. 25 Şubat 1911 tarihinde yayınlanan bu gazetenin 106. Yıldönümü anısına Kerkük ve Erbil’den sonra Ankara’da da kutlandı. Kerkük’te ilk Türkmen gazetesi unvanına sahip olan Havadis’ in yayınlanması “Türkmen Basın Bayramı” olarak her yıl kutlanmaktadır. Merkezi Ankara’da olan Türkmeneli Vakfına bağlı Kültürü Merkezi ile Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi’nin ortaklaşa düzenlediği “Osmanlı’dan Günümüze Irak’ta Türk Basını” adlı Panel ve Irak’ta Türk Matbuat Sergisi 28 Şubat 2017 tarihinde Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesinin toplantı salonunda gerçekleşti.
Kerkük Türkmen Basın Bayramı
Kerkük’te Türkmen Basın Bayramı Havadis gazetesinin yayınlanması ile her yıl kutlanmaya başlandı. “Havadis” gazetesi Osmanlı döneminde Kerkük’te yayınlanan ilk gazetedir. Gazetenin İmtiyaz Sahibi Muhammet Zeki Kutsizade ve Editörü Ahmet Medeni Kutsizade’dir. Havadis gazetesi 4 sayfadan oluşarak; siyasi, içtimai, kanuni, zirai, kültür, sanat ve edebi konulara yer vermiştir. Ayrıca Havadis gazetesi iç haberler, dış haberler, siyasi mamurelerin nakil, atama ve her sayıda şiire değer ve önem vermiştir. Havadisin; 1911-1918 yılları arasında Kerkük’te yayınlanmış ve İngilizlerin Kerkük’ü işgal etmesiyle birlikte yayını durdurulmuştur. Her yıl Kerkük’te Basın Bayramı kutlanırken bazı etkinlikler düzenlenerek, Türkmen Basın Mensupları ödüllendiriliyor.
Ahmet Medeni Kutsizade Ödülleri
18 Nisan 2014 yılında Kerkük’te kurulan Irak Türkmen Gazeteciler Cemiyeti İlk kez Ahmet Medeni Kutsizade adına 2015 yılı verilmek üzere bir ödül İhdas etti. İlk kez dağıtılan bu ödül Gazeteci Kasım Sarıkahya ile Aydın Kerkük 2015 yılı verildi. Ayrıca Cemiyet Irak Türklerinin milli yazarı Ata Terzibaşı Basın teşvik ödülü de ihdas etmiştir. Bu ödülleri 2015 yılında İki genç gazeteci (Ömer Beyoğlu ve Dünya Avcı)ya verilmiştir.
Irak’ta Türk Matbuat Sergisi
Irak’ın Ankara Büyükelçisi Dr. Hişam El-Alevi müsteşarlarıyla birlikte, Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ersin Özarslan, Ankara Gazeteciler Cemiyeti Başkan Vekili Savaş Kıratlı, Kerkük İl Meclisi Üyesi Raad Rüştü Agâh Türkmeneli Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Muzaffer Arslan, Türkmeneli Kültür Merkezi vekâleten Başkan Çimnaz Demirci “Irak’ta Türk Matbuat” Sergisinin açılışını yaptılar. Sergide Irak’ta Osmanlı, Kraliyet, Cumhuriyet ve 2003 sonrası dönemlerinde yayınlanan Türkçe gazete ve dergilerden oluşan 60 yayın sergilendi. Ayrıca sergide Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi ile T.C. Başbakanlık Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğünün ortaklaşa bastıkları “Irak Basın Tarihi” kitabı, ORSAM ve Kerkük Vakfı’nın yayınları da katılımcılara dağıtıldı.
Açılış ve Protokol Konuşmaları
Paneli, Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesinin toplantı salonunda fakültenin araştırma görevlisi Pınar Sarıkan tarafımdan açılışı yapıldı. Panele T.C. Kültür ve Turizm Bakanı Nabi Avcı’nın kutlama telgrafı okunarak başlandı. Daha sonra Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ersin Özarslan açılış konuşması yaptı. Özarslan konuşmasında şunları dile getirdi.
“Medeniyetimizin 3 dili vardır. Arapça din dilimiz farsa edebiyat dili ve Türkçe icra dilimiz. Türkçe aynı zamanda İslam dünyasının basın ve iletişim dilidir. Irak’ta Türkçe olarak başlamış ve Türklerin eliyle başlatılmış ve uzun yıllar sürdürülmüştür. Bugün Kerkük’te Türk Basın Bayramının 106. Yıldönümüdür. Türkmeneli Vakfı- Kültür Merkezi bu bayramı bizimle ortaklaşa kutlanmasını ve panel ile serginin yapılmasını istediler. Bizim içinde çok verimli olduğunu düşündük. İşte bugün bir aradayız. Türkmen Basın bayramınız kutlu olsun”. Ardından Türkmeneli Vakfı yönetim kurulu üyesi Dr. Muzaffer Arslan konuşmasında “ Irak’ın içinde yaklaşık 100 yıldır Türk Basını ciddi bir çaba harcamış ve faaliyet gösterilmiştir. İlk Gazete olarak Kerkük Havadis yayınlanmıştır. Havadis gazetesini çıkaran iki Kardeş Ahmet-Mehmet Medeni Kutsizade’nin torunları Raad Rüştü Agah Bey de olarak aramızda bulunmaktadırlar. Çağdaş Irak tarihi içerisinde Türk Basını önemli bir yer edinmiştir. Irak’ta ve Dünya’da Irak’ta Türk varlığının kabul edilmesi ve Türklerin uğradıkları insan hakları ihlallerini Türk basın her platformda gündeme getirmiş ve duyurulmasında önemli rol oynamıştır. Dedi. Ayrıca Arslan “Basınımızın hedefi ister Irak’ta ister yurtdışında olsun gerçek anlamda yaşantılarımızı ve sıkıntılarımız aksettirmektir ve dile getirmektir. Sözlerine ekledi.
Türkmeneli Kültür Merkezi Vekâleten Başkanı Çimnaz Demirci de bir konuşma yaparak günün önemine değindi. Eski çağlardan beri Basın gelişmelerine vurgu yaptıktan sonra Irak’ta Türk Basının rolünü dile getirdi. Ayrıca Demirci “Avrupa’daki sosyal ve siyasi gelişmeler, Osmanlı coğrafyasını da etkilemekteydi. O dönemin Bağdat valisi Mithat Paşa, Bağdat’ta bir matbaa kurarak 1869 yılında El Zevra gazetesini Türkçe ve Arapça olarak yayınlamıştır. Dönem dönem siyasi gelişmelerden kaynaklı olarak yayınına ara verilen gazete, bugün de yayınlanmaktadır. Daha sonraki dönemlerde Musul, Basra gibi birçok vilayet merkezinde birçok resmi gazete yayınlanmıştır. Kerkük’te bulunan bir grup Türkmen aydınının 25 Şubat 1911 yılında Türkçe olarak Havadis gazetesini yayınlaması Türkmen basın tarihi için büyük önem teşkil eden milatlardan biridir” Dedi.Protokol konuşmasını Irak’ın Ankara Büyükelçisi Dr. Hişam El-Alevi yaptı. Konuşmasında bu toplantıya davet edildiğinden dolayı çok mutlu olduğu, Irak’ta Türk basının önemli rol oynadığını dile getirdi. Bu önemli günde Medyaya baktığımızda ve sergilenen yayınlardan yola çıkarak, basın biz siyasetçilere, aydınlara, yazarlara hatırlanıyor ki, üzerimize düşen önemli görevler vardır. Ayrıca Büyükelçi Terörizme değindi. Irak’ta Türkiye’de ve dünyada artan terör olaylarını şiddetle kınadı. Genel olarak tüm insanların ve özellikle de gazetecilerin bu konuya daha fazla önem vermelerin istedi. El-Alevi ayrıca son günlerde gelişen Türkiye-Irak ilişkileri ile ilgili önemli detaylar verdi. Dostluk, barış ve hukuk çerçevesinde bu ilişkilerin düzenlenmesine vurgu yaptı. Yine bu ikili ilişkilerde gazetecilerin rolüne değindi. Irak ile Türkiye arasındaki dostluk, komşuluk ilişkileri eskisinden daha iyi gideceğinin altını çizdi.
Osmanlı’dan Günümüze Irak’ta Türk Basını Paneli
Paneli başlatmak üzere Panel yöneticisi Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ersin Özarslan ve konuşmacılar, Av. Habib Hürmüzlü, Şemsettin Küzeci ve Nihat Avcı platformumda yerlerini aldılar. Özarslan giriş konuşmasında Irak’ta Osmanlıdan günümüze Türk basının önemine vurgu yaptıktan sonra “Osmanlıdan Cumhuriyete Irak’ta Türk Basını” başlıklı konusuyla ilk konuşmayı Av. Habib Hürmüzlü ’ye verdi. Hürmüzlü, özet olarak Zevra, Musul, Basra, Kerkük ve Havdis gazeteleri başta olmak üzere Osmanlıdan Cumhuriyet kadar Türkçe yayınlanan gazete ve dergilerden bahsetti. Ayrıca siyasi iktidarların Irak’ta Türk basınına bakış açılarına değindi. Kerkük’te yayınlanan Beşir gazetesi ile Bağdat’ta yayınlanan Kardaşlık Dergilerinin Türkmen toplumunda bıraktıkları etkilerini de anlattı. Ata Terzibaşı gibi önde gelen aydınları da yad ederek sözünü noktaladı.
Irak’ta Türkmen Radyosu ile Türkmen Televizyonu hakkında Irak’ın ve Arap dünyasın en ünlü spikerlerinden Nihat Avcı konuştu. Avcı konuşmasında “ Irak’ta radyo 1932 yılında test yayına başladığını ve 1936 da düzenli olarak yayınına devam ettiğini söyledi. Bağdat Türkmence radyosu ile 1 Şubat 1959 yılında yayına başladığını, Irak televizyonu ise 1956 yılında ilk test yayını yaptığını söyledi. Irak’ta Türkmence TV yayını ise 1967 yılında Kerkük TV’nin açılmasıyla başladı. Günde yarım saat süreyle Türkmence yayın süresi adı altına başlamıştır. Daha sonra Avcı, önemli Türkmen spikerinden bahsetti. Sait Salih, Erşat Hürmüzlü, Sinan Sait gibi isimleri bir vefa borcu olarak yada etti. Kendisi 43 yıl boyunca Irak TV’sinde çalıştığında en önemli anısını paylaştı. Irak Kasım Darbasında kendisi nöbeti spiker olarak Darbayı tüm Irak Halkına duyurdu. Sözleriyle konuşmasına son verdi.
Üçüncü konuşmacı ise Dr. Şemsettin Küzeci, 2003 sonrası ABD’nin Irak’ı işgalinden sonraki süreci anlattı. İletişim ile ilgili ABD güçlerinin Enformasyon Bakanlığını feshettiğini yerine Irak İletişim Ağını kurduğuna vurgu yaptı. 2003 öncesi bir gazete iki dergiye sahip olan Türkmen Basınında 2003 yılı sonrası bir patlama yaşandı. Yaklaşık 100 civarında gazete ve dergini yayınlanması ile birlikte yayın organlarının içerikleri adeta bir boştan ibaret oldu. Siyasi partiler kendi politikalarını Türkmen yayınlarında açıkça yansıtmaya başladılar. Küzeci 2017 yılı itibarıyla Irak’ta Türkçe devam eden Gazetelerden Türkmeneli, Aksu ve Erbil gazetesine değindi. Türkmeneli TV, TERT TV ve Irak Devletinin Türkmenler için Bağdat’ta açtığı El-Türkmaniye TV’lerden söz etti.
Panelin sonunda Türkmeneli Kültür Merkezi adına Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi dekanı Prof. Dr. Ersin Özarslan’a bir onur Plaketini Dr. Muzaffer Arslan takdim etti. Konuşmacı ve katkıda bulunanlara da İletişim Fakültesi ile Türkmeneli Kültür Merkezi adına birer “Teşekkür Beraatı” takdim edildi.
