Kerkük’te Ermeni Katliamı (4 Mayıs 1924)

                             Kerkük’te Levi (Ermeni) Katliamı Kerkük 1924

   Dr. Şemsettin KÜZECİ

Anavatan Türkiye’den ayrıldıktan sonra, Irak Türklerinin maruz kaldığı kötü muameleler zamanla soykırıma dönüşmüş olup, İngilizler Irak’ta kurmayı başardıkları kukla kraliyet sistemi için yapılan 1921 Halk Oylamasında, Kral Faysal’a karşı oy kullanan Türkmenlere karşı türlü oyunlar düzenlemeye başlamışlardır. Bunun ilk belirtisi; Kerkük’te Türkmenlere karşı işlenen ve edebiyatımızda Levi, Nesturi veya Ermeni katliamı adı ile anılan 4 Mayıs 1924 katliamıdır.

 İngiliz politikasının temel taşını teşkil eden; Türkmenleri yok etme amacı, İngiliz Ordusunda paralı askerlik yapanlara devredilmiştir. Daha önceden hazırlanmış plana göre; 4 Mayıs 1924 (Ramazan 1324) ‘ün ilk günlerinde, Kerkük civarında mevzileşen paralı askerler, şehir içinde Türkmenlere karşı, kışkırtma yapmışlardır. Aynı zamanda şehirde bulunan İngiliz yanlısı satılmışlar, işgal ordusunca silahlandırılmışlardır. 4 Mayıs 1924, Ramazan Bayramı arifesinde, zorbalık yapan bir İngiliz askerinin büyük çarşıda bir şekerciden bir okka yaklaşık 2.5 Kg. Bedava şeker almaya kalkışması üzerine, Türkmen bakkal buna izin vermemiş, aralarında çıkan tartışma kavgaya dönüşmüştür.

Silah sesleri duyulmaya başlayınca, hazır durumda bekleyen ve Kerkük Kalesine giden yolların üzerinde mevzileşen İngiliz paralı askerleri, Türkmenlere saldırarak, büyük çarşıyı baştanbaşa yakmışlar ve önlerine gelen masum Türkmenleri kurşuna dizmişlerdir. İngiliz askerleri, Ramazan Bayramı arifesinde hamamlarda bulunan masum Türkmen kadınlarına da saldırmışlar ve zavallı kadınların ırzlarına dokunmuşlardır. Haberi alan Türkmenler ve civardaki köylüler silahlarına sarılmış ve İngiliz güçlerine karşı mücadeleye girişmişlerdir. Bunun üzerine İngiliz Hava Kuvvetleri şehri bombalamaya başlamıştır. Tam 72 saat süren 3 gün, 3 gece katliamda Kerkük’ün önde gelenlerinden Şeyh Mahmut Oğulları başta olmak üzere, 280 masum Türkmen şehit edilmiştir. Kerkük Kalesi ve civarındaki evlerden yağmadan kurtulan ev veya iş yeri yok denecek kadar azdır.

 Anavatan basınında büyük yankılar yaratan bu cinayete. Bayramın birinci günü Kerkük Türkmenleri yasa boğan bu soykırımı üzerine, Kerkük’teki İngiliz hâkimi güçlükle halkı ve gelen aşiretleri yatıştırmış, suçluların derhal cezalandırılacaklarını bildirmiştir. Aynı zamanda Kerkük halkına hitaben Türkçe olarak hazırlanan bir bildiride yayınlanmıştır. İngiliz siyası hâkimi H. Dobs’un imzasını taşıyan 5 Mayıs 1924 tarihli bildiride, Liva ordusundaki Asurî askerlerin derhal Kerkük ile Süleymani’ye arasındaki Çemçemal’a nakledildikleri, bu arada kurulan mahkemeyle zarar görenlere tazminat ödenmesi, dükkânı yağmalanan veya tahrip edilenlerin mağduriyetlerinin telafi edilmesi için hükümetin karar aldığı ifade edilmiştir.

Böylece göstermelik olarak Türklerin gönlünü almak için hükümet bazı gayretler göstermiştir. Her zaman olduğu gibi bütün dünya sessiz kalmıştır. Bugünde öyle…!

Önceki İçerikIrak’ta DEAŞ Haşdi Şabi’ye saldırdı: 10 ölü
Sonraki İçerikIrak Hükümeti Oylama İçin Bugün Toplanıyor!
Dr. ŞEMSETTİN KÜZECİ Araştırmacı, eğitimci, gazeteci, şair, yazar Şemsettin Küzeci; 1965 yılında Kerkük’te doğdu. 1989 yılında Musul Üniversitesinden mezun oldu. 5 Yıl Kerkük’te lise öğretmenliği yaptı (1992-1996). Kerkük Televizyonu, Bağdat Türkmence radyosunda “gençlik ve spor” programları hazırlayıp sundu (1992-1995). Yazılarını Bağdat’ta Türkçe yayınlanan “Yurt” gazetesi, “Kardeşlik ve Birlik Sesi” dergilerinde yayınladı. 1993 yılında Irak rejimi tarafından tutuklandı. Üç ay Tikrit muhaberatında kaldıktan sonra serbest bırakıldı. 2015 yılında Musalla Lisesinde Lise öğretmeni olarak çalıştığı mesleğinde kendi isteği üzerinde Kerkük’te emekliye ayrıldı. 1996 yılında siyasi nedenlerden dolayı Irak’ı terk ederek Türkiye’ye yerleşti. 1999 yılında Irak Türkmen Cephesi Türkiye temsilciliğinde Basın Yayın ve Enformasyon Şube Müdürü olarak çalıştı (1999-2003). Kerkük Gazetesi'nin Türkiye temsilciliği ve Türkmeneli TV’de muhabir, programcılığı ve haber müdürü olarak çalıştı (2005-2009). 2008 yılında “Irak Basın Tarihi” üzerine Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo TV ve Sinema bölümünde “Osmanlı’dan Günümüze Irak’ta Basın Tarihi” konulu yüksek lisansını ve 2010 yılında Hollanda'da Global Lahey Üniversitesinde “Irak Televizyonları” üzerine doktorasını yaptı. 2009-2019 yılları arasında Türkmeneli Vakfı Kültür Merkezi'nde Basın ve Kültür Müdürü, 4 Şubat 2019 ile 14 Temmuz 2020 tarihleri arasında (ORSAM) Ortadoğu Araştırmaları Merkezi’nde Türkmen ve Medya uzmanı olarak görev yaptı. 16 Temmuz 2020 tarihinden beri Türkmeneli Vakfı Başkanlığından basın danışmanı olarak görev yapmaktadır. Sürekli basın kartı sahibi olan Küzeci, aynı zamanda Kerkük Gazetesi genel yayın yönetmeni ve Türkiye temsilcisi görevini sürdürmektedir. 2020 yılından beri Türkiye Yazarlar Birliği Ankara Şb. Yönetim kurlu üyesidir. Irak Türklerini; Türkiye, Türk dünyası ve uluslararası faaliyetlerinde gerçekleşen onlarca kongre, kurultay, konferans, bilgi şöleni ve toplantılarda temsil etti. 400’ye yakın uluslararası hizmet, takdir, teşekkür, onur belgesi, plaket ve ödül almıştır. 2006’da Irak, Azerbaycan ve Türkiye ile ilgili yapmış olduğu ilmî ve edebî çalışmalarından dolayı, Azerbaycan’da VEKTOR Uluslararası İlim Merkezi tarafından kendisine “Fahrî Doktora” Payesi verildi. 2022 yılında da Türk Dünyası Akademisi tarafından kendisine “Fahri Profesörlük” Unvanı verildi. Küzeci’nin bazı eserleri ve yazıları Arapça, Azerbaycan Türkçesi, İngilizce ve Rus, Özbek, Kazak dillerine tercüme edilmiştir. Basılmış 60 adet eserinden bazıları; Suçum Türk Olmaktır, Kerkük şairleri, Irak Basın Tarihi, Türkmeneli Edebiyatı, İçimizdeki Kerkük, Kerkük Soykırımları, Kerkük’ün Mili Şairi Mehmet İzzet Hattat, Kerkük’ün Efsane Sesi Abdülvahit Küzeci, Nevruz Çiçekleri (Türk Dünyası Kadın Şairleri), Ortadoğu’da Türk Katliamları, Sinan Sait, Türkmen Milli Takımı, Şehit Hüseyin Demirci (Tembel Abbas), Sarmaşık Duygular, Osmanlıdan Günümüze Irak’ta Türkçe Dergiler, Kerkük’ten Azerbaycan’a, Horyatlarım, Kerkük Katliamı, Telaferli Felekoğlu, Kerkük’ten Sesleniş, İçimizdeki Kerkük, Telafer Şairleri… İletişim: www.skuzeci.com skuzeci@gmail.com (+90) 533 255 26 60